Phú Quốc nổi tiếng là điểm thăm quan hàng đầu Việt Nam, đặc biệt thu hút khách thăm quan cả trong và ngoài nước đến để nghỉ dưỡng và trải nghiệm cảm giác tuyệt vời bên những bở biển dài cát trắng phẳng lì, biển xanh trong vắt,…Thế nhưng ít ai biết được những câu huyện thú vị xung quanh đảo ngọc nổi tiếng này.

Phú Quốc nổi tiếng là điểm trải nghiệm hàng đầu Việt Nam, đặc biệt thu hút Lữ khách cả trong và ngoài nước đến để nghỉ dưỡng và trải nghiệm cảm giác tuyệt vời bên những bở biển dài cát trắng phẳng lì, biển xanh trong vắt,…Thế nhưng ít ai biết được những câu huyện thú vị xung quanh đảo ngọc nổi tiếng này.

1. Phú Quốc được khai phá từ khi nào?

Chỉ những người sống lâu năm ở Phú Quốc mới biết rằng ở chân núi Bãi Xếp nằm về phía Nam đảo có một hang động thờ Phật, trên vách đá vẫn còn in rõ dấu khắc bản minh văn chữ Hán, do một nhà sư đến tu hành và dựng lên cách đây hơn 1.500 năm. Những người già trong vùng cũng kể rằng, đã có một thời Phú Quốc là thương cảng sầm uất, là điểm dừng chân của những thương thuyền chèo bằng sức người trên hải trình từ Bắc vào Nam, từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương và ngược lại.

Nhưng Phú Quốc chỉ thực sự được đánh thức vào mùa thu năm 1708. Mạc Cửu - một người Hoa quê Lôi Châu (Quảng Đông, Trung Quốc) đã chạy sang hàng phục Chúa Nguyễn, khai khẩn vùng đất này, đặt vào trấn Hà Tiên. Cư dân của Phú Quốc lúc bấy giờ chủ yếu là người Việt, người Hoa gốc Hải Nam và một số ít người Cao Miên (Khmer) sinh sống bằng nghề khai thác tài nguyên biển đảo. Những sản vật quí giá hơn vàng ở đảo như ngọc trai, trầm hương, nhân sâm, hậu phát, đồn đột... đã thu hút cư dân tứ xứ đến khai hoang lập nghiệp trên đảo và hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa dần trở nên nhộn nhịp. Để phòng những cuộc tấn công bất ngờ của hải tặc, năm 1735 tổng trấn Hà Tiên, Mạc Thiên Tích lên thay cha (Mạc Cửu) đã ra tay trấn cướp và còn cho lập trên đỉnh núi Hòn Chảo (thuộc xã Gành Dầu ngày nay) một đàn trời rộng lớn làm nơi đốt lửa báo nguy cho Phương Thành (Hà Tiên) khi cần ứng cứu.

2. Vì sao có lắm “Bãi Ngự”?

Nhiều người không khỏi thắc mắc, vì sao đảo Phú Quốc và nhiều đảo nhỏ hơn như Thổ Chu (còn gọi là Thổ Châu), đảo Hòn Thơm... vốn nằm khá xa đất liền lại có hàng chục địa danh “bãi ngự”. Điều có thể lý giải là vua Gia Long - Nguyễn Ánh trong thời gian bôn tẩu, đối đầu với nhà Tây Sơn đã ít nhất 4 lần phải dùng thuyền chèo chạy trốn ra đảo Phú Quốc. Lần đầu tiên là vào năm 1780, khi bị truy đuổi khắp nơi trong đất liền, Nguyễn Ánh cùng gia quyến, cận thần đã chạy ra Phú Quốc và lưu lại trong thời gian ngắn để tiếp thêm lương thực.

Lần thứ hai là vào tháng 5 năm 1782, Nguyễn Ánh bị Tây Sơn đánh tan tác lại phải giong buồm chạy ra đảo Phú Quốc. Quyết không để sổng địch quân như lần đầu, nhà Tây Sơn đã cho đại quân truy nã và đổ bộ lên Phú Quốc. Nguyễn Ánh khi ấy đang đóng quân tại Bãi Khem, phía Nam đảo bị dồn vào bước đường cùng, đành cởi áo bào đổi cho một viên quan cận thần rồi xuống thuyền nhỏ chạy ra biển. Viên quan cận thần kia đã liều mình cứu chúa và bị đối phương “lấy thủ cấp” tại trận. Khi quân Tây Sơn phát hiện ra bị lừa thì Nguyễn Ánh đã tới được Côn Đảo.

4 năm sau, bị dồn vào bước đường cùng, Nguyễn Ánh lại phải chạy ra Phú Quốc, rồi để vợ con lại đảo, trở lại Nam Kỳ đương đầu với Tây Sơn. Trước sự ca thán của nhân dân Phú Quốc về việc hải tặc lộng hành, năm 1795 Nguyễn Ánh thống lĩnh hạm đội hàng mấy chục chiến thuyền lần thứ tư ra đảo, diệt và bắt sống 80 tên, thu nhiều vũ khí, trong đó có cả súng đại bác. Khi lên ngôi vua (năm 1802) Nguyễn Ánh đã không quên Phú Quốc từng là nơi ẩn náu của mình, đã dùng uy quyền kêu gọi và tạo mọi sự dễ dàng cho dân cư ra đảo lập nghiệp. Đây là giai đoạn Phú Quốc phát triển cực thịnh. Tên gọi Bãi Ngự - những nơi vua Gia Long đã từng cặp thuyền, đổ quân trong thời gian đương đầu với quân Tây Sơn - ra đời trong giai đoạn này.

3. Suối Đá Ngọn ẩn mình bên hồ Dương Đông

Suối Đá Ngọn nằm ở phía Đông Bắc đảo Phú Quốc, gần hồ nước Dương Đông với 7 thác nước tuyệt đẹp chưa được nhiều khách thăm quan biết đến. Một phần vì địa lý hiểm trở, một phần do không khuyến khích Phát triển Lữ Hành , suối Đá Ngọn hùng vĩ và đẹp đến mê hồn vẫn là một bí mật cho những Lữ khách thích khám phá và ưa mạo hiểm.

Đối với suối Tranh, suối Đá Bàn khách thăm quan phải tham quan vào mùa mưa thì mới có nước, nhưng suối Đá Ngọn thác vẫn đổ ào ào quanh năm. Tham quan suối Đá Ngọn Lữ khách thường chọn mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau) vì nếu tham quan vào mùa mưa nước rất nhiều, đá suối trơn trợt.

Muốn vào đến suối Đá Ngọn, khách thăm quan phải đi xuồng máy qua hồ nước trong vắt với những đàn cá tung tăng bơi lội (hồ Dương Đông), mỗi chuyến chỉ chở được khoảng 8 khách. Qua bờ bên kia, Lữ khách bắt đầu hành trình chinh phục 7 thác nước hùng vĩ. Phải dẻo dai lắm, can đảm lắm mới lên đến đầu nguồn nước. Không ít khách thăm quan khi ra về vẫn tiếc nuối vì không đủ sức chinh phục cả 7 ngọn thác để tận mắt nhìn thấy nguồn nước mênh mông hùng vĩ thể nào

Dáng vẻ oai hùng của suối Đá Ngọn Phú Quốc không khác gì thác Dray Sap và Dray Nu vùng cao nguyên Buôn Ma Thuột, suối Đá Ngọn như một hồ nước Jacuzzi vô tận thượng đế ban cho những Lữ khách can đảm. Tuy nhiên dòng chảy suối Đá Ngọn cũng không kém phần dịu dàng, uốn lượn như sơn nữ với mái tóc xõa dài quyến rũ. Nơi đây khách thăm quan còn có thể khám phá thảm thực vật vô cùng phong phú của rừng nguyên sinh Phú Quốc với những loài lan mọc rải rác, những loại gỗ quý. Thỉnh thoảng Lữ khách có thể gặp những hoa sim tím tô điểm cho rừng núi thêm sinh động. Suối Đá Ngọn đang ẩn mình chờ đón khách thăm quan đến chinh phục và khám phá.

4. Hang dơi trên núi sâu 50m

Hang dơi Phú Quốc nằm ngay trên đầu nguồn của suối Tranh nhưng không phải Lữ khách nào cũng có dịp khám phá nơi này. Để thăm được Hang Dơi khi đi thăm quan Phú Quốc, khách thăm quan phải đi qua những dốc núi khá hiểm trở. Xen lẫn trong những chặng đường đầy trở ngại mà Lữ khách gặp phải là bao cảm nhận thi vị về không gian chung quanh, với đầy rẫy cỏ cây hoa lá xanh tươi đầy sức sống. Một hành trình nhiều thử thách mang khách thăm quan đến với khoảnh khắc tuyệt vời không thể nào quên được khi đứng trước Hang Dơi vừa mang vẻ tĩnh mịch, vừa ẩn chứa vẻ bí ẩn khó diễn tả. Vào trong hang vừa tối, trong khoảng không gian rất khó định hướng, một tiếng động nhẹ cũng có thể khiến đàn dơi thức giấc, hỗn loạn vụt bay qua đầu Lữ khách ra khỏi hang, và chỉ tích tắc, Hang Dơi lại trở nên im lặng như tờ không còn một bóng dơi nào ở lại.

Khám phá Hang Dơi Phú Quốc là một hành trình cực kỳ thi vị, bởi trong chặng đường chinh phục, mọi diễn biến đều xảy ra quá nhanh khiến khách thăm quan vừa hồi hộp vừa rất hứng thú. Vất vả với bao mồ hôi để lên đến được Hang Dơi, chưa kịp cảm nhận hết đặc trưng ở hang thì đã phải trải qua những biến động dồn dập của đàn dơi, rồi lại trở về trạng thái vắng lặng khó tả khi Hang Dơi trống rỗng chẳng còn chú dơi nào. Không gian ở hang lại trở về tĩnh lặng, lặng đến mức có thể nghe được tiếng tiếng gió bị đè nén thỉnh thoảng rít qua vách đá, lùa qua các nhũ đá đầy vẻ kỳ ảo, làm tăng thêm sự bí ẩn thú vị cho Hang Dơi.
Hành trình khám phá Hang Dơi quả thực là một hành trình trải nghiệm đầy thử thách, nhưng cũng không kém phần thú vị hứng khởi, đáng để Lữ khách thử qua nếu như có dịp đến thăm đảo ngọc Phú Quốc.

5. Nước mắm “lú” Phú Quốc

Một trong những sản phẩm nổi tiếng của Việt Nam mà khi tham gia Hành trình Phú Quốc khách thăm quan sẽ có cơ hội mua về làm quà đó là nước mắm Phú Quốc. Sản phẩm có bề dày lịch sử hơn 200 năm này chỉ có thể sản xuất tại đảo Phú Quốc, bằng nguyên liệu và vật liệu có sẵn ở địa phương. Người ta chọn các loại cá cơm còn tươi nguyên: Cơm than, cơm lép, cơm đỏ, sọc tiêu, sọc phấn và phấn chì rửa sạch, rồi chượp với muối trong thùng gỗ to, ghép bằng cây bời lời, vên vên hoặc cây chai. Thời gian ủ chượp có khi kéo dài trên 1 năm. Thời gian ủ càng lâu thì độ đạm càng cao, nhưng ít thơm và màu bị sậm hơn.

Hiện tại Phú Quốc có gần 100 nhà thùng, mỗi năm sản xuất ra từ 10-12 triệu lít nước nắm. Một số nhà thùng lâu năm ở Phú Quốc cũng làm ra nước mắm “lú”, không phải để ăn mà là để...trị bệnh. Cách làm nước mắm “lú” rất đơn giản: Người ta chọn loại nước mắm “nhĩ” Phú Quốc (nước mắm đợt đầu, “nhĩ” ra từ thùng chượp, vốn có độ đạm rất cao) cho vào các hũ sành, chai thủy tinh, bít kín miệng rồi chôn xuống đất, chôn càng lâu thì càng có giá trị. Có nhà thùng sở hữu lọ nước mắm “lú” chôn dưới đất gần trăm năm, do ông bà để lại và xem đó như là một báu vật. Theo kinh nghiệm dân gian, nước mắm “lú” có thể chữa được nhiều bệnh, như nấc cục, viêm dạ dày, viêm khí quản, suy nhược cơ thể, trẻ em biếng ăn, chậm lớn, còi xương...

Nhiều người thừa nhận công dụng chữa bệnh của nước mắm “lú” nhưng chưa ai lí giải thỏa đáng vì sao lại có tên gọi nước mắm “lú”. Có người cho rằng, để không quên nơi chôn nước mắm, người ta thường cắm một khúc cây nhú lên mặt đất làm dấu. Vậy nên có thể do lâu ngày người ta gọi trại ra thành “lú”, chứ đáng ra phải gọi là nước mắm “nhú”. Cũng có người nói, do lâu ngày người ta quên mất nơi chôn nước mắm, khi muốn tìm bỗng “lú la lú lẫn” không biết tìm đâu, nên có tên nước mắm “lú”.